Το παρακάτω κείμενο είναι ελεύθερη μετάφραση του εξής κειμένου : https://vigilantcitizen.com/hidden-knowledge/whoisbaphomet/
O Μπαφομέτ είναι μια αινιγματική, τραγοκέφαλη φιγούρα για την οποία έχουν γίνει πολλές αναφορές κατά την ιστορία του αποκρυφισμού. Από τους Ναΐτες Ιππότες του Μεσαίωνα και τους Ελευθεροτέκτονες του 19ου αιώνα έως τα σύγχρονα ρεύματα του αποκρυφισμού, o Μπαφομέτ ήταν και παραμένει επίμαχο ζήτημα. Αλλά ποια είναι η πραγματική έννοια της συμβολικής απεικόνισης του και από πού προέρχεται; Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε την προέλευση και την εσωτεριστική έννοια του Μπαφομέτ, καθώς και την εμφάνισή του στη λαϊκή κουλτούρα.
Το όνομα του μυστηριώδους Μπαφομέτ συναντάται συχνά κατά τη διάρκεια της ιστορίας του δυτικού αποκρυφισμού. Αν και το όνομα αυτό έγινε γνωστό κατά τον εικοστό αιώνα, αναφορές στον Μπαφομέτ μπορούν να βρεθούν σε έγγραφα που χρονολογούνται από τον 11ο αιώνα. Στις μέρες μας το σύμβολο αυτό σχετίζεται με οτιδήποτε έχει σχέση με αποκρυφισμό, τελετουργική μαγεία, σατανισμό και εσωτερισμό. Ο Μπαφομέτ εμφανίζεται συχνά στη λαϊκή κουλτούρα και ταυτίζεται με οτιδήποτε αποκρυφιστικό.
Η πιο διάσημη απεικόνιση του Μπαφομέτ βρίσκεται σε ένα βιβλίο του 1897, “Δόγμα και Τυπικό της Υψηλής Μαγείας” (Dogme et Rituel de la Haute Magie) του Ελιφάς Λευί (Eliphas Levi), το οποίο έγινε σημείο αναφοράς για τον σύγχρονο αποκρυφισμό. Γιατί ο Μπαφομέτ είναι τόσο σημαντικός και ποια είναι η έννοια των συμβόλων που τον περιτριγυρίζουν; Για να απαντήσουμε στις ερωτήσεις αυτές, θα εξετάσουμε πρώτα την ιστορία του και έπειτα θα δούμε παραδείγματα αναφορών του στη λαϊκή κουλτούρα.
Προέλευση του ονόματος
Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με την προέλευση του ονόματος. Η πιο συνηθισμένη εξήγηση είναι ότι πρόκειται για γαλλική αλλοίωση του ονόματος του Μωάμεθ (το οποίο λατινοποιήθηκε ως “Mahomet”), ο προφήτης του Ισλάμ. Κατά τη διάρκεια των Σταυροφοριών, οι Ναΐτες Ιππότες παρέμειναν για εκτεταμένες χρονικές περιόδους σε χώρες της Μέσης Ανατολής όπου εξοικειώθηκαν με τις διδασκαλίες του αραβικού μυστικισμού. Αυτή η επαφή τους με ανατολικούς πολιτισμούς τους επέτρεψε να φέρουν στην Ευρώπη τα βασικά στοιχεία αυτού που θα γινόταν αργότερα ο δυτικός αποκρυφισμός, συμπεριλαμβανομένων του Γνωστικισμού, της Αλχημείας, της Καμπάλα και του Ερμητισμού. Η σχέση των Ναϊτών με τους Μουσουλμάνους οδήγησε την Εκκλησία να τους κατηγορήσει για ειδωλολατρία του “Μπαφομέτ”, οπότε υπάρχει μια εύλογη σχέση ανάμεσα στα ονόματα Μπαφομέτ και Mahomet. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες θεωρίες σχετικά με την προέλευση του ονόματος.
O Ελιφάς Λευί, ο Γάλλος αποκρυφιστής που σχεδίασε τη διάσημη απεικόνιση του Μπαφομέτ, υποστήριξε ότι το όνομα προήλθε από την Καμπαλιστική κωδικοποίηση :
“Το όνομα του Ναΐτη Μπαφομέτ, το οποίο θα πρέπει να γράφεται καμπαλιστικά ανάποδα, αποτελείται από τρεις συντομεύσεις : Tem. ohp. AB., Templi omnium hominum pacts abbas, “ο πατέρας του ναού της ειρήνης όλων των ανθρώπων”.
[1. Eliphas Levi, Dogme et Rituel de la Haute Magie]
Ο Arkon Daraul, συγγραφέας-δάσκαλος των παραδόσεων και της μαγείας των Σούφι, υποστήριξε ότι το όνομα Μπαφομέτ προήλθε από την αραβική λέξη Abu fihama (t), που σημαίνει “Ο πατέρας της κατανόησης”
[2. Arkon Daraul, A History of Secret Societies]
Ο Δρ Hugh Schonfield, του οποίου το έργο για τα Χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας είναι γνωστό, ανέπτυξε μία από τις πιο ενδιαφέρουσες θεωρίες. Ο Schonfield είχε μελετήσει ένα εβραϊκό κρυπτογράφημα, τον αλγόριθμο Ατμπάς, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για τη μετάφραση ορισμένων Χειρογράφων της Νεκράς Θάλασσας. Ισχυρίστηκε ότι αν εφαρμόσουμε τον αλγόριθμο στη λέξη Μπαφομέτ, γίνεται αντιμετάθεση με την ελληνική λέξη “Σοφία” η οποία σημαίνει “γνώση” και είναι επίσης συνώνυμη με “θεά”.
Πιθανές προελεύσεις
Η σύγχρονη απεικόνιση του Μπαφομέτ φαίνεται να προέρχεται από διάφορες αρχαίες πηγές, αλλά κυρίως από ειδωλολατρικούς θεούς. Ο Μπαφομέτ έχει ομοιότητες με θεούς όλου του πλανήτη, συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου, της Βόρειας Ευρώπης και της Ινδίας. Στην πραγματικότητα, πολυάριθμοι αρχαίοι πολιτισμοί περιλαμβάνουν στη μυθολογία τους κάποια κερασφόρη θεότητα. Στην Γιουνγκιανή θεωρία, ο Μπαφομέτ είναι η συνέχεια του αρχέτυπου του κερασφόρου θεού, καθώς η έννοια της κερασφόρης θεότητας υπάρχει παγκοσμίως στις συνειδήσεις. Υπάρχει κάποιο κοινό ανάμεσα στον Κερνούνο, τον Πάνα, τον Άθωρ, τον Διάβολο (όπως απεικονίζεται από τον Χριστιανισμό) και τον Μπαφομέτ; Ορισμένα από τα χαρακτηριστικά τους είναι εντυπωσιακά παρόμοια.
Ο Μπαφομέτ του Ελιφάς Λευί
Το 1861, ο Γάλλος αποκρυφιστής Ελιφάς Λευί συμπεριέλαβε στο βιβλίο του “Δόγμα και Τυπικό της Υψηλής Μαγείας” ένα σχέδιο το οποίο θα γινόταν η διασημότερη απεικόνιση του Μπαφομέτ : ένας φτερωτός ανθρωποειδής τράγος με δύο μαστούς και ένα πυρσό ανάμεσα στα κέρατά του κεφαλιού του. Το σχέδιο αυτό έχει πολλές ομοιότητες με τις θεότητες που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Περιλαμβάνει επίσης διάφορα εσωτεριστικά σύμβολα που σχετίζονται με τις εσωτεριστικές έννοιες που ενσαρκώνονται από τον Μπαφομέτ. O Λευί αναφέρει :
“Ο τράγος που απεικονίζεται στην προμετωπίδα φέρει στο μέτωπο του το σύμβολο της πεντάλφας, με μια γωνία προς τα πάνω, κάτι το οποίο αρκεί ώστε να τον καταστήσει σύμβολο του φωτός. Με τα δυο του χέρια σχηματίζει το σύμβολο του αποκρυφισμού, με το ένα χέρι στραμμένο πάνω, προς το λευκό φεγγάρι του Χέσεντ, και το άλλο χέρι κάτω, προς το μαύρο φεγγάρι της Γκεβουρά. Αυτό το σύμβολο εκφράζει την τέλεια αρμονία του οίκτου και της δικαιοσύνης. Ο ένας βραχίονας του είναι θηλυκός, ο άλλος αρσενικός, όπως ο ανδρόγυνος του Κουνράθ (Khunrath) του οποίου ενώσαμε τα χαρακτηριστικά με αυτά του τράγου μας, εφόσον πρόκειται για το ίδιο σύμβολο. Ο πυρσός της νοημοσύνης που λάμπει ανάμεσα στα κέρατά του είναι το μαγικό φως της καθολικής ισορροπίας· είναι επίσης η μορφή της ψυχής που υψώνεται πάνω από την ύλη, αν και κρατιέται στην ίδια την ύλη, όπως η φλόγα κρατιέται στον πυρσό. Το απεχθές κεφάλι του ζώου εκφράζει τη φρίκη της αμαρτίας, για την οποία ο υλικός φορέας, ο οποίος είναι αποκλειστικά υπεύθυνος, πρέπει να φέρει μόνος του και για πάντα την ποινή : επειδή η ψυχή είναι εκ φύσεως απαθής, και υποφέρει μόνο κατά την υλοποίηση. Το κηρύκειο, που παίρνει τη θέση του γεννητικού οργάνου, αντιπροσωπεύει την αιώνια ζωή. Η καλυμμένη με λέπια κοιλιά είναι το νερό· ο κύκλος από πάνω της είναι η ατμόσφαιρα· τα φτερά που ακολουθούν στη συνέχεια είναι το έμβλημα του πουλιού· έπειτα η ανθρωπότητα αντιπροσωπεύεται από τους δύο μαστούς και τα ανδρόγυνα χέρια αυτής της σφίγγας των απόκρυφων επιστημών.”
[3. Eliphas Levi, Dogme et Rituel de la Haute Magie]
Στην απεικόνιση του Λευί, ο Μπαφομέτ ενσαρκώνει το αποκορύφωμα της αλχημικής διαδικασίας – την ένωση των αντίθετων δυνάμεων ώστε να δημιουργηθεί το Αστρικό Φως – η βάση της μαγείας και, ουσιαστικά, της διαφώτισης.
Μια προσεκτική ματιά στις λεπτομέρειες της εικόνας αποκαλύπτει ότι κάθε σύμβολο ισορροπεί αναπόφευκτα με το αντίθετό του. Ο ίδιος ο Μπαφομέτ είναι ένας ανδρόγυνος χαρακτήρας, καθώς φέρει τα χαρακτηριστικά και των δύο φύλων: γυναικείο στήθος και μια ράβδο που αντιπροσωπεύει τον στητό φαλλό. Η έννοια της ανδρογυνότητας έχει μεγάλη σημασία στην αποκρυφιστική φιλοσοφία καθώς αντιπροσωπεύει το υψηλότερο επίπεδο μύησης στην προσπάθεια να γίνουμε “ένα με τον Θεό”.
Ο φαλλός του Μπαφομέτ είναι στην πραγματικότητα το κηρύκειο του Ερμή, μια ράβδος που περιπλέκεται με δύο φίδια. Αυτό το αρχαίο σύμβολο αντιπροσωπεύει τον Ερμητισμό εδώ και αιώνες. Tο κηρύκειο αντιπροσωπεύει εσωτεριστικά την ενεργοποίηση των τσάκρας, από τη βάση της σπονδυλικής στήλης έως την επίφυση, χρησιμοποιώντας ερπετική δύναμη (εξ ου και τα φίδια) ή Αστρικό Φως.
“Η Επιστήμη είναι πραγματική μόνο για εκείνους που παραδέχονται και κατανοούν τη φιλοσοφία και τη θρησκεία, και η διαχείριση της θα πετύχει μόνο στον Γνώστη που έχει επιτύχει την κυριαρχία της βούλησης και έχει γίνει ο Βασιλιάς του στοιχειώδους κόσμου : εκείνη η δύναμη που περιγράφεται στο Σύμβολο του Ερμή, στον σμαραγδένιο πίνακα, είναι ο μεγάλος παράγοντας της λειτουργίας του Ήλιου – είναι η παγκόσμια μαγική δύναμη – η πνευματική, φλογερή, κινητήρια δύναμη – είναι η Οντ, σύμφωνα με τους Εβραίους, και το Αστρικό Φως σύμφωνα με άλλους.
[4. Albert Pike, Morals and Dogma]
Εκεί βρίσκεται η μυστική φωτιά, ζωντανή και φιλοσοφική, για την οποία όλοι οι Ερμητικοί φιλόσοφοι μιλούν με την πιο μυστηριώδη επιφύλαξη : ο Παγκόσμιος Σπόρος, το μυστικό του οποίου φύλαξαν και το οποίο αναπαριστούσαν μόνο κάτω από το σχήμα του Κηρυκείου του Ερμή”.
Ο Μπαφομέτ συμβολίζει επομένως το Μεγάλο Έργο της αλχημείας, όπου διαφορετικές και αντίθετες δυνάμεις ενώνονται σε τέλεια ισορροπία για να δημιουργήσουν το Αστρικό Φως. Αυτή η αλχημική διαδικασία αντιπροσωπεύεται στην απεικόνιση του Μπαφομέτ υπό τους όρους Solve και Coagula, γραμμένοι στα δύο χέρια του. Αν και επιτυγχάνουν αντίθετα αποτελέσματα, η Τήξη/Solve (η μετατροπή του στερεού σε υγρό) και η Πήξη/Coagula (η μετατροπή του υγρού σε στερεό) είναι δύο απαραίτητα βήματα της αλχημικής διαδικασίας – η οποία στοχεύει να μετατρέψει την πέτρα σε χρυσό ή, με εσωτεριστικούς όρους, να μετατρέψει έναν εγκόσμιο άνθρωπο σε έναν πεφωτισμένο άνθρωπο. Τα δύο βήματα αυτά αναγράφονται πάνω στους βραχίονες οι οποίοι είναι στραμμένοι σε αντίθετες κατευθύνσεις, τονίζοντας περαιτέρω την αντίθετη φύση τους.
Τα χέρια του Μπαφομέτ σχηματίζουν το “σύμβολο του Ερμητισμού”, το οποίο είναι μια οπτική αναπαράσταση του Ερμητικού αξιώματος “Οία τα άνω, τοιαύτα τα κάτω”. Αυτό το ρητό συνοψίζει το σύνολο των διδασκαλιών και των στόχων του Ερμητισμού, όπου ο μικρόκοσμος (ο άνθρωπος) είναι όπως και ο μακρόκοσμος (το σύμπαν). Επομένως, η κατανόηση του πρώτου ισοδυναμεί με την κατανόηση του δεύτερου. Αυτός ο Νόμος της Αντιστοιχίας (Law of Correspondence) προέρχεται από τους Σμαραγδένιους Πίνακες του Ερμή του Τρισμέγιστου, όπου αναφέρεται :
“Το Ανώτερο προέρχεται απ’ το Κατώτερο, και το Κατώτερο προέρχεται από το Ανώτερο, φτιάχνοντας έτσι το θαύμα του Ενός”
[5. Ελληνική μετάφραση του Σμαραγδένιου Πίνακα]
Η τεχνογνωσία αυτής της ζωτικής δύναμης, της Αστρικής Ζωής, είναι αυτό που οι σύγχρονοι αποκρυφιστές αποκαλούν “magick” (με ένα πρόσθετο “k” στη λέξη “magic”).
“Η πρακτική της μαγείας, είτε λευκής είτε μαύρης, εξαρτάται από την ικανότητα του γνώστη να ελέγχει τη συμπαντική ζωτική δύναμη. Είναι αυτό που ο Ελιφάς Λευί αποκαλεί τον μεγάλο μαγικό παράγοντα ή αλλιώς το αστρικό φως. Με τον χειρισμό της παράγονται τα φαινόμενα της υπερβατικότητας. Ο περίφημος ερμαφρόδιτος Τράγος του Μέντες ήταν ένα πολυσύνθετο πλάσμα το οποίο διαμορφώθηκε για να συμβολίζει αυτό το αστρικό φως. Είναι πανομοιότυπος με τον Μπαφομέτ, το μυστικιστικό πάνθεο των Ναîτών, οι οποίοι πιθανότατα τον απέκτησαν από τους Άραβες”.
[6. Manly P. Hall, The Secret Teachings of All Ages]
Και τα δύο χέρια του Μπαφομέτ είναι στραμμένα σε αντίθετα φεγγάρια, τα οποία ο Λευί ονομάζει Χέσεντ και Γκεβουρά, δύο αντίθετες έννοιες που προέρχονται από την εβραϊκή Καμπάλα. Στο Καμπαλιστικό Δέντρο της Ζωής, όσον αφορά τα Σεφιρώθ, το Χέσεντ σχετίζεται με την “καλοσύνη που δίνεται σε άλλους”, ενώ το Γκεβουρά αναφέρεται στην “αποφυγή παροχής καλοσύνης σε ανάξιους αποδέκτες οι οποίοι ενδέχεται να την καταχραστούν”. Οι δύο αυτές έννοιες είναι αντίθετες και, όπως και κάθε τι άλλο στη ζωή, πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία.
Το πιο αναγνωρίσιμο χαρακτηριστικό του Μπαφομέτ είναι φυσικά το κεφάλι τράγου. Αυτό το τερατόμορφο κεφάλι αντιπροσωπεύει τη ζωώδη και αμαρτωλή φύση του ανθρώπου, τις εγωιστικές του τάσεις και τα κατώτερα ένστικτά του. Παρ’όλα αυτά, σε αντίθεση με την πνευματική φύση του ανθρώπου (που συμβολίζεται από το “θείο φως” στο κεφάλι του), αυτή η ζωώδης πλευρά θεωρείται ως απαραίτητο μέρος της δυαδικής μας φύσης, όπου το ζωώδες και το πνευματικό επιβάλλεται να ενωθούν αρμονικά. Επιπροσθέτως, ίσως η αποκρουστική εμφάνιση του Μπαφομέτ να έχει ως στόχο να απωθήσει τους βέβηλους που δεν έχουν μυηθεί στην εσωτεριστική σημασία του συμβόλου.
Στις μυστικές κοινωνίες
Αν και η πιο διάσημη απεικόνιση του Μπαφομέτ είναι αυτή του Λευί, το συγκεκριμένο όνομα κυκλοφορεί για πάνω από χίλια χρόνια, μέσω μυστικών κοινωνιών και απόκρυφων κύκλων. Η πρώτη καταγεγραμμένη αναφορά του Μπαφομέτ ως μέρος μιας αποκρυφιστικής τελετουργίας εμφανίστηκε κατά την εποχή του Ναϊτών Ιπποτών.
Ναΐτες Ιππότες
Είναι ευρέως αποδεκτό στους ερευνητές του αποκρυφισμού ότι o Μπαφoμέτ είχε μεγάλη σημασία στις τελετουργίες των Ναϊτών Ιπποτών. Η πρώτη εμφάνιση του ονόματος Μπαφoμέτ έγινε το 1098 σε μια επιστολή του σταυροφόρου Anselme de Ribemont στην οποία αναφέρεται :
“Καθώς ξημέρωνε η επόμενη μέρα, φώναζαν δυνατά τον Μπαφoμέτ ενώ εμείς προσευχόμασταν σιωπηλά μέσα στην καρδιά μας στον Θεό. Tότε επιτεθήκαμε και τους στείλαμε όλους έξω από τα τείχη της πόλης”.
[7. Malcom Barber and Keith Bate, Letters from the East: Crusaders, Pilgrims and Settlers in the 12th-13th Centuries]
Κατά τη δίκη των Ναϊτών το 1307, όπου οι Ναΐτες βασανίστηκαν και ανακρίθηκαν κατόπιν αιτήματος του βασιλιά Φιλίππου Δ’ της Γαλλίας, το όνομα Μπαφoμέτ αναφέρθηκε αρκετές φορές. Ενώ ορισμένοι Ναΐτες δεν παραδέχτηκαν την ύπαρξη του, άλλοι τον περιέγραψαν είτε ως ένα κομμένο κεφάλι, είτε ως γάτα, είτε ως ένα κεφάλι με τρία πρόσωπα.
Τα βιβλία για το ευρύ κοινό συχνά αρνούνται οποιαδήποτε σχέση μεταξύ των Ναϊτών Ιπποτών και του Μπαφoμέτ, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για επινόηση της Εκκλησίας ώστε να τους δαιμονοποιήσει. Ωστόσο, σχεδόν όλοι οι φημισμένοι αποκρυφιστικοί συγγραφείς (που έγραψαν βιβλία προοριζόμενα για μυημένους) αναγνωρίζουν ότι υπάρχει αυτή η σχέση. Μάλιστα, τον αναφέρουν συχνά ως τον “Μπαφoμέτ των Ναϊτών”.
“Οι Ναΐτες λάτρευαν πράγματι τον Μπαφoμέτ; Μήπως πρόσφεραν μια ταπεινωτική αγκαλιά στα οπίσθια του τράγου του Μέντες; Ποια ήταν πραγματικά αυτή η μυστική και ισχυρή οργάνωση που έθεσε σε κίνδυνο την Εκκλησία και το Κράτος και καταστράφηκε χωρίς να ακουστεί; Μην κρίνετε επιπόλαια, είναι ένοχοι ενός μεγάλου εγκλήματος : έδωσαν στους βέβηλους μια γεύση του ιερού της αρχαίας μύησης. Συγκέντρωσαν για άλλη μια φορά και μοιράστηκαν μεταξύ τους τους καρπούς του δέντρου της γνώσης, ώστε να γίνουν οι κυρίαρχοι του κόσμου. Η δικαστική απόφαση που τους καταδικάζει είναι υψηλότερη και από το δικαστήριο του Πάπα ή του βασιλιά Φίλιππου του Ωραίου : “Μη φάτε απ’ αυτόν (τον καρπό), μήτε να τον αγγίξετε, για να μη πεθάνετε”, είπε ο ίδιος ο Θεός στο βιβλίο της Γένεσης.
[8. Ό.π. Λευί]
(…)
Ναι, κατά τη βαθιά μας πεποίθηση, οι μεγάλοι δάσκαλοι του τάγματος των Ναϊτών λάτρευαν τον Μπαφoμέτ και έβαζαν να τον λατρεύουν και οι μυημένοι τους. Nαι, υπήρξαν και μπορεί ακόμα να υπάρχουν συνάξεις που προεδρεύονται από αυτήν τη φιγούρα, καθισμένη σε έναν θρόνο με τον αναμμένο πυρσό ανάμεσα στα κέρατά της. Μόνο που οι λάτρεις αυτού του συμβόλου δεν πιστεύουν όπως εμείς ότι πρόκειται για την απεικόνιση του διαβόλου, αλλά του θεού Πάνα, του θεού των σχολών της σύγχρονης φιλοσοφίας μας, του θεού των θεουργών της σχολής της Αλεξάνδρειας και των νεοπλατωνικών μυστικιστών των ημερών μας, του θεού του Λαμαρτίνου και του Βίκτωρ Κουζέν, του θεού του Σπινόζα και του Πλάτωνα, του θεού των πρωτόγονων γνωστικών σχολών. Ακόμα και του Χριστού του αντιφρονούντος ιερατείου. Αυτός ο τελευταίος χαρακτηρισμός που δόθηκε στον τράγο της μαύρης μαγείας δεν θα εκπλήξει όσους μελετούν τις θρησκευτικές αρχαιότητες και έχουν παρακολουθήσει στις διάφορες μεταμορφώσεις τους τις φάσεις του συμβολισμού και του δόγματος είτε στην Ινδία, είτε στην Αίγυπτο, είτε στην Ιουδαία.”
Ελευθεροτεκτονισμός
Λίγο μετά την κυκλοφορία της εικονογράφησης του Λευί, ο Γάλλος συγγραφέας και δημοσιογράφος Léo Taxil κυκλοφόρησε μια σειρά από φυλλάδια και βιβλία που καταδίκαζαν τον Ελευθεροτεκτονισμό, κατηγορώντας τις στοές ότι λατρεύουν τον διάβολο. Στο επίκεντρο των κατηγοριών του βρισκόταν ο Μπαφoμέτ, ο οποίος περιγραφόταν ως το αντικείμενο λατρείας των Ελευθεροτεκτόνων.
Το 1897, αφού προκάλεσε μεγάλη αναταραχή λόγω των αποκαλύψεων του σχετικά με τον Γαλλικό Ελευθεροτεκτονισμό, ο Léo Taxil συγκάλεσε συνέντευξη Τύπου όπου ανακοίνωσε ότι πολλές από τις αποκαλύψεις του ήταν κατασκευασμένες [9. Εφημερίδα Le Frondeur, 25 Απριλίου 1897] . Έκτοτε, η σειρά των γεγονότων αυτών ονομάστηκε “η απάτη του Léo Taxil” (canular de Taxil). Ωστόσο, υπάρχει η πιθανότητα η ομολογία του Taxil να έγινε μετά από εξαναγκασμό προκειμένου να καταλαγιάσει η διαμάχη που αφορούσε τον Ελευθεροτεκτονισμό.
Όποια και να έχει, η πιο πιθανή σύνδεση μεταξύ Ελευθεροτεκτονισμού και Μπαφομέτ είναι μέσω του συμβολισμού, όπου το είδωλο του γίνεται αλληγορία για βαθιές εσωτεριστικές έννοιες. Ο Μασονικός συγγραφέας Albert Pike υποστηρίζει ότι, στον Ελευθεροτεκτονισμό, ο Μπαφομέτ δεν είναι αντικείμενο λατρείας, αλλά ένα σύμβολο, το πραγματικό νόημα του οποίου αποκαλύπτεται μόνο σε μυημένους υψηλού επιπέδου.
“Είναι παράλογο να υποθέσουμε ότι νοήμονες άνθρωποι λάτρευαν ένα τερατόμορφο είδωλο ονομαζόμενο Μπαφομέτ, ή ότι αναγνώριζαν τον Μωάμεθ ως έναν εμπνευσμένο προφήτη. Ο συμβολισμός τους, ο οποίος επινοήθηκε αιώνες πριν ώστε να αποκρύψει αυτό που ήταν επικίνδυνο να αποκαλυφθεί, παρεξηγήθηκε φυσικά από όσους δεν ήταν ειδήμονες, ενώ στους εχθρούς τους φάνηκε να είναι πανθεϊστικός. Το χρυσό μοσχάρι, που έφτιαξε ο Ααρών για τους Ισραηλίτες, δεν ήταν παρά ένα βόδι κάτω από στρώμα χαλκού, ενώ τα Χερουβείμ στο Ιλαστήριο είναι παρεξηγημένα. Τα σύμβολα των σοφών γίνονται πάντα τα είδωλα του αδαούς πλήθους. Το τι πραγματικά πίστευαν και δίδασκαν οι Αρχηγοί του Τάγματος, υποδεικνύεται στους Γνώστες από τις νύξεις που περιέχονται στους υψηλούς βαθμούς του Ελευθεροτεκτονισμού και από τα σύμβολα που μόνο οι Γνώστες κατανοούν”.
[10. Albert Pike, Morals and Dogma]
Άλιστερ Κρόουλι
Ο Βρετανός αποκρυφιστής Άλιστερ Κρόουλι γεννήθηκε περίπου έξι μήνες μετά το θάνατο του Ελιφάς Λευί, γεγονός που τον έκανε να πιστέψει ότι ήταν η μετενσάρκωση του Λευί. Εν μέρει για τον λόγο αυτό, ο Κρόουλι ήταν γνωστός στο O.T.O., τη μυστική αδελφότητα που ο ίδιος εκλαΐκευσε, ως “Μπαφομέτ”.
Ιδού η εξήγηση του Κρόουλι όσον αφορά την ετυμολογία του ονόματος Μπαφομέτ, από το βιβλίο του The Confessions of Aleister Crowley του 1929 :
“Είχα ασπαστεί το όνομα Μπαφομέτ ως το σύνθημά μου στο Ο.Τ.Ο. Για έξι και πλέον χρόνια προσπαθούσα να ανακαλύψω τον ορθό τρόπο γραφής αυτού του ονόματος. Ήξερα ότι έπρεπε να έχει οκτώ γράμματα, και επίσης ότι οι αριθμητικές και κυριολεκτικές αντιστοιχίες έπρεπε να είναι τέτοιες ώστε να εκφράζουν το νόημα του ονόματος με τέτοιο τρόπο ώστε να επιβεβαιώνουν όσα είχαν ανακαλυφθεί γι’ αυτό, αλλά και να ξεκαθαρίζουν εκείνα τα προβλήματα που οι αρχαιολόγοι είχαν αποτύχει μέχρι στιγμής να λύσουν… Μια θεωρία σχετικά με το όνομα είναι ότι αντιπροσωπεύει τις λέξεις Βαφή Μήτεος, το βάπτισμα της σοφίας. Μια άλλη θεωρία είναι ότι πρόκειται για παραφθορά ενός τίτλου που σημαίνει “Πατέρας Μίθρας” (Father Mithras). Περιττό να πούμε ότι το επίθημα R υποστήριζε την τελευταία θεωρία. Πρόσθεσα τη λέξη όπως την έγραψε ο Μάγος. Το σύνολο ήταν 729. Αυτός ο αριθμός δεν είχε εμφανιστεί ποτέ στην Kαμπαλιστική μου εργασία και επομένως δεν σήμαινε τίποτα για μένα. Ωστόσο, δικαιολογούσε την ύπαρξη του ως κύβος του εννέα. Η λέξη Κηφάς, ο μυστικιστικός τίτλος που έδωσε ο Χριστός στον Πέτρο ως τον ακρογωνιαίο λίθο της Εκκλησίας, έχει την ίδια αξία. Μέχρι στιγμής, ο Μάγος είχε δείξει σπουδαίες ιδιότητες ! Είχε ξεκαθαρίσει το ετυμολογικό πρόβλημα και είχε δείξει γιατί οι Ναΐτες έπρεπε να δώσουν το όνομα Μπαφομέτ στο λεγόμενο είδωλό τους. Ο Μπαφομέτ ήταν ο Πατέρας Μίθρας, ο κυβικός λίθος που αποτελούσε τη γωνία του Ναού”.
[11. Aleister Crowley, The Confessions of Aleister Crowley]
Ο Μπαφομέτ είναι μια σημαντική φιγούρα του Θελήματος, του μυστικιστικού συστήματος που ο Κρόουλι δημιούργησε στις αρχές του 20ού αιώνα. Σε ένα από τα σημαντικότερα έργα του, το “Magick, Liber ABA, Book 4”, ο Κρόουλι περιγράφει τον Μπαφομέτ ως θεϊκό ανδρόγυνο :
“Ο διάβολος δεν υπάρχει. Είναι ένα ψεύτικο όνομα που επινόησαν οι Μαύροι Αδελφοί (Black Brothers) για να υπονοήσουν μια Ενότητα στο αδαές συνονθύλευμα των διασκορπισμών τους. Ένας διάβολος με ενότητα θα ήταν Θεός … Ο “Διάβολος” είναι, ιστορικά, ο Θεός οποιουδήποτε λαού αντιπαθείται … Αυτό το φίδι, ο ΣΑΤΑΝΑΣ, δεν είναι ο εχθρός του Ανθρώπου, αλλά Εκείνος που μας έκανε Θεούς, γνωρίζοντας το Καλό και το Κακό. Είπε “Γνώρισε τον εαυτό σου!” και μας δίδαξε τη Μύηση. Είναι ο “Διάβολος” του Βιβλίου του Θωθ, και το έμβλημά του είναι ο Μπαφομέτ, ο Ανδρογύνης o οποίος είναι το ιερογλυφικό της απόκρυφης τελειότητας … Είναι λοιπόν η Ζωή και η Αγάπη. Αλλά επιπλέον το γράμμα του είναι το αίγιν (ayin), το Μάτι, άρα είναι το Φως, και η ζωδιακή του εικόνα είναι ο Αιγόκερως, αυτή η αίγα της οποίας η ιδιότητα είναι η Ελευθερία”.
[12. Aleister Crowley, Magick, Liber ABA, Book 4]
Η Ecclesia Gnostica Catholica, το εκκλησιαστικό τμήμα της Ordo Templi Orientis (O.T.O.), απαγγέλλει κατά τη διάρκεια της Γνωστικής Λειτουργίας της : “Και πιστεύω στο Φίδι και στο Λιοντάρι, στο Μυστήριο του Μυστηρίου, στο όνομά Του ΜΠΑΦΟΜΕΤ”. [13. Helena and Tau Apiron, “The Invisible Basilica: The Creed of the Gnostic Catholic Church: An Examination”]
Ο Μπαφομέτ θεωρείται ότι είναι η ένωση του Χάους και της Βαβυλών, της αρσενικής και της θηλυκής ενέργειας, του φαλλού και της μήτρας.
Η Εκκλησία του Σατανά
Αν και απο τεχνικής άποψης δεν πρόκειται για μυστική κοινωνία, η Εκκλησία του Σατανά του Άντον ΛαΒέι παραμένει ένα απόκρυφο τάγμα με μεγάλη επιρροή. Η οργάνωση ιδρύθηκε το 1966 και υιοθέτησε το “Έμβλημα του Μπαφομέτ” ως το επίσημο διακριτικό της.
Το Έμβλημα του Μπαφομέτ πιθανόν να εμπνεύστηκε σε μεγάλο βαθμό από την παρακάτω απεικόνιση από το βιβλίο “La Clef de la Magie Noire” (Το Κλειδί της Μαύρης Μαγείας) του Stanislas de Guaita :
Σύμφωνα με τον Άντον ΛαΒέι, οι Ναΐτες λάτρευαν τον Μπαφομέτ ως σύμβολο του Σατανά. Ο Μπαφομέτ είναι εμφανώς παρών κατά τη διάρκεια των τελετών της Εκκλησίας του Σατανά, καθώς το σύμβολο τοποθετείται πάνω από τον τελετουργικό βωμό.
Στο βιβλίο του The Satanic Bible, ο ΛαΒέι περιγράφει το σύμβολο του Μπαφομέτ :
“Το σύμβολο του Μπαφομέτ χρησιμοποιήθηκε από τους Ναΐτες Ιππότες για να αντιπροσωπεύσει τον Σατανά. Με το πέρασμα των αιώνων έχουν δοθεί πολλά διαφορετικά ονόματα στο σύμβολο αυτό. Ανάμεσα σε αυτά είναι : Ο Τράγος του Μέντες, Ο Τράγος των Χιλίων Νέων, Ο Μαύρος Τράγος, Ο Τράγος του Ιούδα, και ίσως και το πιο κατάλληλο, Ο Αποδιοπομπαίος τράγος.
“Ο Μπαφομέτ αντιπροσωπεύει τις Δυνάμεις του Σκότους σε συνδυασμό με τη γενετήσια γονιμότητα της αίγας. Στην “γνήσια” της μορφή η πεντάλφα απεικονίζεται να περικλείει τη μορφή ενός ανθρώπου στις πέντε γωνίες του αστεριού – τρεις γωνίες προς τα πάνω, δύο προς τα κάτω – συμβολίζοντας την πνευματική φύση του ανθρώπου. Στον σατανισμό χρησιμοποιείται επίσης η πεντάλφα, αλλά επειδή ο σατανισμός αντιπροσωπεύει τα σαρκικά ένστικτα του ανθρώπου, ή το αντίθετο της πνευματικής φύσης, η πεντάλφα είναι ανεστραμμένη για να χωρέσει απόλυτα το κεφάλι του τράγου. Τα κέρατά του, που αντιπροσωπεύουν τη δυαδικότητα, ωθούνται με περιφρόνηση προς τα πάνω, ενώ οι άλλες τρεις γωνίες είναι ανεστραμμένες, ή με άλλα λόγια η τριαδικότητα αρνείται. Τα εβραϊκά σύμβολα γύρω από τον εξωτερικό κύκλο της πεντάλφας, τα οποία προέρχονται από τις μαγικές διδασκαλίες της Καμπάλας, αναφέρονται στον “Λεβιάθαν”, το φίδι της υδάτινης αβύσσου, που ταυτίζεται με τον Σατανά. Αυτά τα σύμβολα αντιστοιχούν στις πέντε γωνίες του ανεστραμμένου άστρου”.
[14. Anton Lavey, The Satanic Bible]
Επίλογος
Ο Μπαφομέτ είναι ένα σύνθετο δημιούργημα που συμβολίζει την αλχημική υλοποίηση μέσω της ένωσης αντιθέτων δυνάμεων. Οι αποκρυφιστές πιστεύουν ότι, μέσω της κυριαρχίας της ζωτικής δύναμης, μπορεί κανείς να παράγει μαγεία και πνευματική διαφώτιση. Η απεικόνιση του Μπαφομέτ από τον Ελιφάς Λευί περιλαμβάνει διάφορα σύμβολα που παραπέμπουν στην ανύψωση της κουνταλίνι, της φιδίσιας δύναμης, η οποία τελικά οδηγεί στην ενεργοποίηση της επίφυσης, γνωστής και ως “τρίτο μάτι”. Έτσι, από την οπτική γωνία του εσωτερισμού, ο Μπαφομέτ αντιπροσωπεύει αυτή την απόκρυφιστική διαδικασία.
Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου το σύμβολο έχει καταλήξει να σημαίνει πολύ περισσότερα από την εσωτεριστική του σημασία. Μέσα από αντιπαραθέσεις, ο Μπαφομέτ έγινε, ανάλογα με την οπτική γωνία, μια αναπαράσταση όλων όσων είναι καλών ή κακών στον αποκρυφισμό. Είναι, στην πραγματικότητα, ο απόλυτος “αποδιοπομπαίος τράγος”, το πρόσωπο της μαγείας, της μαύρης μαγείας (black magick) και του σατανισμού. Το γεγονός ότι το σύμβολο είναι τερατόμορφο και αποκρουστικό έχει πιθανώς συμβάλει στο να προωθήσει την κακοφημία του, καθώς επιτυγχάνει να σοκάρει τις οργανωμένες θρησκείες, ενώ ταυτόχρονα προσελκύει εκείνους που επαναστατούν εναντίον τους.
Εφόσον απέκτησε ευρεία αναγνώριση στη λαϊκή κουλτούρα, η εικόνα του Μπαφομέτ χρησιμοποιείται πλέον ως σύμβολο για οτιδήποτε αφορά τον αποκρυφισμό και την τυπολατρεία. Στα εταιρικά ΜΜΕ, τα οποία έχουν δεσμούς με μυστικές κοινωνίες, η μορφή του Μπαφομέτ εμφανίζεται στα πιο περίεργα μέρη, συχνά σε ακροατήρια πολύ μικρής ηλικίας για να καταλάβουν την αποκρυφιστική αναφορά. Υπάρχει η πιθανότατα ο Μπαφομέτ να χρησιμοποιείται στη λαϊκή κουλτούρα ως σύμβολο της εξουσίας της αποκρυφιστικής ελίτ πάνω στις αδαείς μάζες;
Μετά από αιώνες μύθων, απατών, προπαγάνδας και παραπληροφόρησης και από τις δύο πλευρές του φάσματος, μπορούμε πραγματικά να απαντήσουμε στο αρχικό ερώτημα που τέθηκε σε αυτό το άρθρο, “Ποιος είναι ο Μπαφομέτ”; Είναι σύμβολο του Σατανά ή πνευματικής διαφώτισης; Είναι σύμβολο του καλού ή του κακού; Η απάντηση βρίσκεται μέσα στο ίδιο το σύμβολο : Είναι και τα δύο. Στην αιγυπτιακή μυθολογία, ο Θωθ-Ερμής ήταν μια διαμεσολαβητική δύναμη μεταξύ του καλού και του κακού, διασφαλίζοντας ότι κανένα από τα δύο δεν θα είχε αποφασιστική νίκη επί του άλλου. Ο Μπαφομέτ αντιπροσωπεύει την εκπλήρωση αυτού του κοσμικού έργου σε πολύ μικρή κλίμακα, μέσα στον εαυτό μας. Μόλις επιτευχθεί η τέλεια ισορροπία σε προσωπικό επίπεδο, ο μυημένος στον αποκρυφισμό μπορεί να δείξει το ένα χέρι προς τον ουρανό και το άλλο προς τη γη και να προφέρει αυτό το ερμητικό αξίωμα που αντηχεί μέσα από τις χιλιετίες : “Οία τα άνω, τοιαύτα τα κάτω”